Fundusze Europejskie w czasie pandemii

1. Zmiany terminów harmonogramów konkursów
2020 rok, to ostatni rok kontraktowania środków w ramach bieżącej perspektywy finansowej 2014-2020. Pomimo obecnej sytuacji związanej z COVID-19 nabory wniosków nie zostały wstrzymane, stanowią szansę dla przedsiębiorców na zdobycie finansowania, które może warunkować realizacje planowanych projektów.
Najwięcej konkursów zaplanowano w pierwszej połowie roku, jednak sytuacja związana z epidemią koronawirusa spowodowała szereg zmian m.in. w terminach, procedurach oceny projektów, czy też w procesie realizacji i rozliczania projektów.

2. Ułatwienia w zakresie rozliczania funduszy europejskich
Na podstawie zaleceń Ministerstwa Funduszy i Rozwoju Regionalnego, instytucje zarządzające programami unijnymi zostały zobowiązane do wprowadzenia rozwiązań ułatwiających rozliczanie środków publicznych. Beneficjenci w uzasadnionych przypadkach mogą starać się o:
– zmiany terminów wizyt monitorujących,
– przesunięcie na najbliższy możliwy do przeprowadzenia termin zaplanowanych kontroli w zakresie merytorycznym,
– kontrole projektów w zakresie finansowym, prowadzone w oparciu o udostępnione cyfrowe kopie dowodów źródłowych, które w razie potrzeby będą mogły zostać przesłane w formie kopii papierowej,
– prolongowanie terminów rozliczania i zamykania inwestycji unijnych,
– rozliczenie poniesionych wydatków m.in. na spotkania, szkolenia czy wyjazdy, które się nie odbyły z powodu pandemii,
Należy pamiętać, że wszystkie modyfikacje dotyczące m.in. terminu w realizacji umowy, zmiany w zakresie projektu lub inne powinny być odpowiednio uzasadnione.

3. Nowe zasady pomocy publicznej z funduszy unijnych dla przedsiębiorstw
Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej (MFiPR) przesłało do Komisji Europejskiej (KE) dwa projekty rozporządzeń, dzięki którym możliwe będzie wsparcie przedsiębiorstw z funduszy unijnych według specjalnych, antykryzysowych reguł. Rozporządzenia stwarzają ramy prawne do uruchomienia pomocy na nowych zasadach. Są to:
– projekt rozporządzenia Ministra Funduszy i Polityki Regionalnej w sprawie udzielania w formie dotacji lub pomocy zwrotnej w ramach programów operacyjnych na lata 2014-2020 w celu wspierania polskiej gospodarki w związku z wystąpieniem pandemii COVID-19,
– projekt rozporządzenia Ministra Funduszy i Polityki Regionalnej w sprawie udzielania pomocy z instrumentów finansowych w ramach programów operacyjnych na lata 2014-2020 w celu wspierania polskiej gospodarki w związku z wystąpieniem pandemii COVID-19.

Przykłady rozwiązań po wprowadzeniu nowych zasad:
– przedsiębiorcy będą mogli wykorzystać fundusze europejskie nie tylko na cele inwestycyjne, ale również na kapitał obrotowy, czyli na bieżące działanie przedsiębiorstwa,
– pomoc będą mogli otrzymać również przedsiębiorcy, którzy znaleźli się w trudnej sytuacji w związku z wystąpieniem pandemii, co jest odstępstwem od ogólnego zakazu udzielania wsparcia unijnego przedsiębiorstwom w trudnej sytuacji,
– wzrasta maksymalna kwota pomocy możliwej do uzyskania w formie dotacji – teraz będzie to nawet 800 tysięcy euro na jednego przedsiębiorcę, do tej pory było to jedynie 200 tysięcy euro.

4. Propozycje zmian dot. realizacji projektów oraz przepływów finansowych związanych z inwestowaniem funduszy w obliczu epidemii koronawirusa zgłoszone przez rząd RP do Komisji Europejskiej
Przyjęcie poniższych propozycji może znacząco ułatwić wykorzystanie funduszy unijnych nie tylko na bezpośrednią walkę z koronawirusem, ale przede wszystkim na łagodzenie jego negatywnego wpływu na gospodarkę. Podobne rozwiązania były z dobrym efektem stosowane w perspektywie 2007-2013 przy łagodzeniu skutków kryzysu z 2008 r.

Zaproponowane przez Polskę rozwiązania dotyczą technicznych zmian w przepisach, jednak niezwykle istotnych z punktu widzenia sprawnej realizacji projektów oraz przepływów finansowych związanych z inwestowaniem funduszy UE. Nie tylko na poziomie rozliczeń UE – PL, ale przede wszystkim miedzy instytucjami a beneficjentami na poziomie krajowym. Chodzi miedzy innymi o:
– wprowadzenie możliwości podniesienia wartości środków refundowanych przez KE państwom członkowskim do 100 proc. (a nie jak obecnie 90 proc.),
– wprowadzenie możliwości podniesienia – na wniosek państwa członkowskiego – poziomu dofinansowania UE do realizowanych projektów o max. 10 pkt. proc. w stosunku do obowiązującego obecnie (maksymalne dofinansowanie UE to teraz 85 proc.) Wygenerowane w ten sposób środki mogłyby być kierowane na wkład krajowy (szczególnie na projekty MŚP),
– podniesienie poziomu płatności zaliczkowych dla lat 2020-23 o 1 pkt. proc. (do 4 proc.) lub przesunięcie części zaliczki rocznej z 2021 na rok 2020 i wprowadzenie możliwości rozliczenia się z nich na koniec perspektywy, a nie przy rozliczeniach rocznych,
– przyspieszenie refundacji środków przez KE – z obecnych maksymalnie 60 dni do np. 20,
– rezygnację z korekt netto – ze względu na spodziewany kryzys gospodarczy, wszystkie środki nie rozliczone w danym roku powinny pozostać w dyspozycji państwa członkowskiego i być ponownie wykorzystywane,
– rozszerzenie katalogu inwestycji i zakupów, szczególności w zakresie ochrony zdrowia, które można sfinansować z funduszy UE,
– ułatwienie przesuwania środków pomiędzy funduszami, programami, kategoriami regionów,
– wprowadzania odstępstw w obszarze pomocy publicznej.